Mời các bạn xem phần tiếp theo của Chương 2 trong cuốn sách có tựa đề “Bí Giáo Do Thái Cổ Đại và Sự trỗi dậy của Kabbalah”, nội dung xoay quanh sự ảnh hưởng của “Sefer Yezira – Sách Sáng Thế” lên Kabbalah. Để đọc toàn bộ chùm bài Dẫn nhập Kabbalah, được dịch từ cuốn sách “Kabbalah – A very short introduction”, NXB Oxford University Press, 2006, xin mời theo dõi tại đây: Dẫn nhập Kabbalah Archives – Hà Thuỷ Nguyên (hathuynguyen.com)
Một trong những nguồn quan trọng nhất cho thuật ngữ kabbalah trung cổ là một chuyên luận chẳng có chút liên đới gì đến kabbalah xa xưa có tựa đề Sefer Yezira (Sách Sáng Thế). Một cách nhầm lẫn, cuốn sách thường được coi là tác phẩm đầu tiên của Kabbalah. Trên thực tế, Sefer Yezira là một chuyên luận khoa học, mang tính vũ trụ luận, mô tả quá trình sáng tạo chủ yếu bằng sức mạnh của các chữ cái trong bảng chữ cái và trình bày quan niệm ban đầu của người Do Thái về ngữ pháp. Nó xuất hiện trong văn hóa Do Thái vào thế kỷ thứ mười, khi các nhà triết học và nhà khoa học duy lý Do Thái, đứng đầu là Rav Saadia Gaon ở Babylonia, Dunash Ibn Tamim và Shabbatai Donolo, bình luận về kinh văn và sử dụng để trình bày hệ thống khoa học vũ trụ, nhân chủng học và tâm lý học của riêng mình. Rõ ràng là vào thế kỷ thứ mười, nó được coi là một tác phẩm cổ xưa, và tính đa dạng và phức tạp của các phiên bản chứng tỏ rằng nó đã phát triển và được chỉnh sửa qua nhiều thế hệ trước khi xuất hiện. Thời điểm xuất xứ của nó vốn không rõ ràng. Một số học giả cho rằng đây là tác phẩm của thế kỷ thứ nhất, được viết trước khi Jerusalem bị phá hủy vào năm 70 CN, trong khi những người khác cho rằng nó được viết vào thế kỷ thứ chín, dưới ảnh hưởng của văn hóa Islam. Hầu hết các học giả đều cho rằng nó được viết vào thế kỷ thứ ba hoặc thứ tư, nhưng không có bằng chứng chắc chắn nào được đưa ra cho bất kỳ khả năng nào. Có rất nhiều phiên bản khác nhau của tác phẩm và ấn bản mang tính học thuật toàn diện đầu tiên đã được học giả Peter Hayman xuất bản gần đây. Những câu kết luận của chuyên luận mô tả Abraham biết những bí mật của tác phẩm này, và vì điều này mà theo truyền thống, nó được gán cho Tổ phụ Abraham. Từ thế kỷ thứ mười đến thế kỷ thứ mười hai, nó được diễn giải bởi các nhà duy lý và các nhà khoa học, nhưng vào nửa sau của thế kỷ thứ mười hai, nó đã được các nhà bí truyền, thần bí và những người theo thuyết kabbalah chấp nhận, và được đồng nhất với khía cạnh này của văn hóa tôn giáo Do Thái kể từ thời điểm đó.
Tác phẩm trình bày một hệ thống vũ trụ luận (cosmogony, ND: bộ môn nghiên cứu nguồn gốc của vũ trụ) và vũ trụ học (cosmology, ND: bộ môn nghiên cứu về những vận động của vũ trụ) dường như khác biệt một cách có chủ ý với hệ thống được mô tả trong Sách Sáng thế ký và trong những diễn giải chi tiết về sự tích đó trong các nguồn tài liệu truyền thống của giáo sĩ Do Thái, bao gồm cả Talmud và midrash (ND: tức các diễn giải kinh Talmud). Nó không trích dẫn nguồn chính thống nào và hiếm khi dựa vào những câu Kinh Thánh. Cuốn sách không sử dụng thuật ngữ truyền thống tiếng Do Thái để chỉ sự sáng tạo, “bara”; các động từ chiếm ưu thế là “đúc” và “thủ công” ( haqaq, hazav và yazar). Theo đoạn đầu tiên, vũ trụ đã được đẽo gọt bởi 32 “con đường trí tuệ kỳ diệu” và được khắc ghi trong “ba cuốn sách”. “Những con đường” được mô tả là mười sefirot và hai mươi hai chữ cái trong bảng chữ cái tiếng Do Thái. Những sefirot này không phải là sức mạnh thần thánh; những người theo thuyết kabbalist thế kỷ thứ mười ba không gán ý nghĩa này cho thuật ngữ này.
Sefirot được mô tả là phương hướng hoặc chiều không gian của vũ trụ (bắc, nam, đông, tây, lên, xuống, bắt đầu, kết thúc, thiện và ác), cũng như các thánh thú trên cỗ xe của Ezekiel (ND: Cỗ xe Merkabah của Thiên Chúa, xuất hiện trong khải tượng của ngôn sứ Ezekiel) các giai đoạn xuất hiện của ba yếu tố (thần linh, không khí hoặc gió, nước và lửa), và các đặc tính khác không rõ ràng. Các nhà bình luận ban đầu giải thích sefirot là mười con số cơ bản từ một đến mười. Phần lớn tác phẩm được dành để mô tả chi tiết cách các chữ cái và nhóm chữ cái khác nhau phục vụ quá trình sáng tạo và thống trị các khía cạnh khác nhau của vũ trụ.
Khái niệm trung tâm được trình bày trong tác phẩm này là harmonia mundi (sự hòa hợp của vũ trụ). Có ba tầng tồn tại, vũ trụ, thời gian và con người. Mỗi chữ cái hoặc nhóm chữ cái chịu trách nhiệm về một khía cạnh của mỗi lớp.
Do đó, chẳng hạn, các chữ cái tiếng Do Thái có thể được phát âm theo hai cách khác nhau—theo tác phẩm này, con số của chúng là bảy—trong vũ trụ, chịu trách nhiệm về bảy hành tinh; TRONG “thời gian” phụ trách bảy ngày trong tuần; và ở con người, họ chịu trách nhiệm về bảy lỗ trên đầu (mắt, tai, lỗ mũi và miệng). Mười hai chữ cái mà tác giả miêu tả là “đơn giản” phụ trách mười hai cung hoàng đạo, mười hai tháng, mười hai chi chính, v.v. Mô hình này được các nhà tư tưởng tiếp theo sử dụng để phát triển khái niệm con người là vũ trụ vi mô, phản ánh đặc điểm của toàn bộ vũ trụ (đặc biệt là bởi Shabbatai Donolo, người đã sử dụng nó để giải thích câu thơ trong Sáng thế ký 1:27, chỉ ra rằng con người được tạo ra theo hình ảnh của Thiên Chúa). Chúa đã đạt được quá trình sáng tạo bằng cách buộc “vương miện” vào các chữ cái và trao cho chúng quyền cai trị các lĩnh vực cụ thể của mình trong ba lớp này. Sự hòa hợp bắt nguồn từ cùng một quyền lực ngôn ngữ cai trị ba cõi đã được các nhà tư tưởng Do Thái tiếp theo chấp nhận, theo những cách khác nhau và được dùng như một khái niệm trung tâm trong thế giới quan của thần học Kabbalah.
Khái niệm cho rằng vũ trụ được tạo ra bởi sức mạnh của lời nói thần thánh là một quan niệm cổ xưa trong đạo Do Thái, và Sefer Yezira đã phát triển ý tưởng này một cách có hệ thống. Nguyên tắc chủ chốt dường như là nếu sự sáng tạo được thực hiện bằng ngôn ngữ thì quy luật sáng tạo chính là quy luật của ngôn ngữ. Do đó, ngữ pháp được coi là quy luật cơ bản của tự nhiên. Tác giả đã phát triển ngữ pháp tiếng Do Thái dựa trên 231 “can” (ND: xin được mượn khái niệm “can” trong vũ trụ luận của người Trung Quốc cổ xưa để dịch khái niệm “root” trong tiếng Anh ở văn cảnh này) — tức số cách kết hợp có thể có của 22 chữ cái. Ông giải thích sự tồn tại của thiện và ác trong vũ trụ như một quá trình ngữ pháp: nếu chữ ayin được thêm vào “can” “ng” làm tiền tố thì sẽ dẫn đến “ong”, rất vui, nhưng nếu thêm vào làm hậu tố thì có nghĩa là sự đau khổ, bệnh tật. Tác giả cũng nhấn mạnh rằng vạn vật trong vũ trụ, đều tuân theo nguyên tắc ngữ pháp, đều có hai mặt, song song với tính hai mặt nam tính và nữ tính.
Tác phẩm—theo những gì có thể thu thập được từ các phần chung của các phiên bản chính—dường như chủ yếu mang tính khoa học. Nó không đề cập đến người dân Israel, cũng như bất kỳ khái niệm tôn giáo nào— lễ Sabbath, các điều răn, đạo đức, sự cứu chuộc, đấng cứu thế, thế giới bên kia, tội lỗi, sự thánh thiện, hay bất cứ điều gì thuộc loại này. Không có gì ngạc nhiên khi các biên tập viên của nhiều phiên bản khác nhau và các nhà bình luận từ cổ chí kim đã cố gắng đưa vào văn bản và giải thích các yếu tố về tôn giáo của người Do Thái. Thực tế là các nhà Kabbalah đã mang lại ý nghĩa mới cho thuật ngữ của Sefer Yezira, và rất nhiều người trong số họ đã viết bình luận về chuyên luận này, đã đặt tác phẩm này vào vị trí trung tâm của truyền thống thiêng liêng của người Do Thái, một nguồn trí tuệ bí mật thần thánh song song với Kinh thánh tiếng Do Thái.
(Còn tiếp)
Theo dõi Dự án dịch Dẫn nhập Kabbalah: Dẫn nhập Kabbalah Archives – Hà Thuỷ Nguyên (hathuynguyen.com)
=====
Nhắn nhủ bạn đọc
Thực lòng, mình rất mong muốn có thể xuất bản cuốn sách này tại Việt Nam, tuy nhiên, như các bạn thấy đó, rất ít người Việt biết, quan tâm và mong muốn nghiên cứu Kabbalah, dù nhiều người mong muốn ứng dụng nó vào bói toán, hay hào hứng với cách người Do Thái làm giàu. Dù vậy, phí bản quyền của cuốn sách này cũng không hề rẻ, và trong tình trạng eo hẹp về kinh tế, Book Hunter & mình chưa sẵn sàng với cuộc chơi này.
Nếu bạn thấy những nội dung từ bản dịch này của mình là hữu ích, rất mong các bạn có thể đóng góp cho mình theo những cách sau:
- Góp ý bản dịch hoặc đánh dấu các lỗi sai, khó hiểu vào gửi tới fanpage Nhà văn Hà Thủy Nguyên.
- Tùy tâm donate tài chính phần dịch của mình qua số tài khoản MB – 0913550933 – Nguyễn Thị Phương Thảo
Theo Công ước Berne, tại các quốc gia chưa phát triển (như Việt Nam) người dịch không phải trả phí bản quyền nếu không phục vụ lợi ích thương mại.
