Con người, tự chúng ta gọi chúng ta để phân biệt với loài vật, để tự huyễn rằng mình cao quý hơn muôn loài khác.
Người dân, chúng ta khiêm tốn tự gọi mình và đồng loại của mình để mong được kẻ khác chấp nhận sự sinh tồn.
Không có mâu thuẫn giữa khái niệm con người và người dân, vì chỉ là những từ khác nhau để chỉ cùng một dạng đối tượng.
Khi một người dân trở thành kẻ làm việc trong chính quyền, tự dưng bị “đột biến” và trở thành giống loài khác. Tự chính quyền và người dân đều cư xử với nhau như những kẻ không chung chủng loài. Thật kỳ quặc!
Điều gì đã tạo ra đột biến này?
Quyền lực!
Khi người dân trao quyền cho một nhóm người để nhóm người ấy thay họ định đoạt, thì họ đã tự xà xèo bớt quyền lực của mình để trao cho nhóm ấy (tức chính quyền). Đời truyền đời, họ quên mất dần chính họ đã gây ra sự đột biến chủng loài ở chính quyền. Thực ra, họ cũng bị đột biến, mà thực ra là suy thoái.
Chính quyền là một chủng loài đột biến từ người dân, có thể nói như vậy, và chúng sở hữu nhiều sức mạnh hơn dù số lượng thành viên ít hơn ( nực cười là chính người dân đã mang đến sức mạnh ấy cho chính quyền).
Mô hình của chính quyền luôn thay đổi, để thích nghi với người dân, nhưng dù mô hình nào thì vẫn luôn tồn tại mâu thuẫn giữa hai chủng loài này.
Người dân muốn làm giảm quyền lực của chính quyền, không phải bằng cách thay chính quyền này bằng chính quyền khác. Mà thay vì đó, phải trở nên có nhiều sức mạnh hơn, và hạn chế trao sức mạnh ấy cho chính quyền.
Một xã hội tốt đẹp không đến từ chính quyền tốt, mà đến từ việc người dân sở hữu sức mạnh vượt trội hơn chính quyền, tới mức ép buộc chính quyền vận hành để phục vụ mình chứ không phải biến mình thành công cụ của chính quyền.
Thêm một điều nữa về những kẻ trong chính quyền. Bản thân họ cũng chẳng hiểu gì về sức mạnh cũng như hệ thống chính quyền họ đang làm việc. Họ chỉ như lũ trẻ con sở hữu sức mạnh và tự đắc coi mình như một chủng loài vượt trội. Họ không nhận ra rằng họ đang bị sự đột biến, tức quyền lực điều khiển.
Nhưng cái quyền lực ấy bản chất là gì? Đó là tập hợp những sức mạnh mà mỗi người dân tự tước bỏ khỏi mình vì sự lười biếng, vô trách nhiệm và hèn nhát. Và bởi vì bị tách lìa một cách thờ ơ bởi người dân, nên quyền lực ấy luôn tạo ra những cơ chế kìm hãm thay vì giải phóng, phá hủy thay vì kiến tạo, tàn ác thay vì bao dung, giả dối thay vì minh bạch. Thực tế là, bất cứ ai ở trong chính quyền đều phải tự biến đổi để thích nghi với cơ chế quyền lực này. Chúng có thể được cải thiện đâu đó khi người dân tỏ rõ sức mạnh của mình và đòi hỏi, nhưng về bản chất chúng không thay đổi.
Đừng mơ mộng chính quyền ngay từ ban đầu sẽ vì người dân. Không có đâu! Làm sao một thứ nảy sinh từ sự lười biếng, vô trách nhiệm và hèn nhát của người dân lại có thể vì quyền lợi của người dân được? Chúng sẽ tìm mọi cách để nô dịch chứ, phải không nào? Chính quyền khôn ngoan thì dẫn dắt người dân vào một công xưởng khổng lồ, sang chảnh được đắp bởi các chính sách phúc lợi và các quyền lợi rỗng tuếch, vô giá trị. Chính quyền dốt nát thì để mặc cho dân sinh và dân trí tồi tệ.
Thế nên thay đổi chính quyền không thực sự mang lại thay đổi bản chất của xã hội. Nó làm mỗi người dân ngủ quên trong nhà tù mới tinh tươm hơn, và dễ dàng trao niềm tin và thứ chính quyền tân thời giỏi tô vẽ bằng lời hứa và lý tưởng.
Nhắc lại một lần nữa, khi và chỉ khi người dân có nhiều sức mạnh hơn, ít lệ thuộc hơn vào những hệ thống mà bất cứ dạng chính quyền cung cấp như quốc phòng, an ninh, kinh tế, giáo dục, y tế…thì lúc ấy sự thay đổi cán cân mới đáng kể.
Nghịch lý là người dân cứ tiếp tục trao quyền lực, và tiếp tục thù ghét chính quyền, tiếp tục không cải thiện mình rồi tiếp tục tạo ra những cuộc soán đoạt mà sau đó mình vẫn là nô lệ. Đây là một dạng yếm thế, một dạng thức tinh vi của sự lười biếng, vô trách nhiệm và hèn nhát đã được che dấu trong kỳ vọng vào một tương lai tốt đẹp hơn khi có kẻ khác sở hữu chính quyền.
Kỳ vọng luôn mang lại tuyệt vọng…Và tôi viết những điều này trong cơn tuyệt vọng, nhưng là cơn tuyệt vọng cần thiết để thấu rõ.
Hà Thủy Nguyên
