Không còn mượn lời chinh phụ như hai bài Yên Ca Hành, Thiện Tai Hành của Tào Phi mang tính hiện thực. Đó là hiện thực của một chiều thu đông lạnh lẽo chốn sa trường, trong cảnh thiếu thốn nơi hoang vắng. Trong bầu không khí hiu hắt lúc chiều tàn ấy, nỗi cô quạnh và lạc lõng lại trỗi dậy, trong tâm trạng của kẻ tha hương. “Yên ca hành” xây dựng hình ảnh của người chinh phu lưu lạc không nhà, và ở đây, Tào Phi tự ngẫm đời chiến chinh của mình vốn chỉ là cảnh “vô phương”.
Rất nhiều lần tôi nghĩ về lý do Tào Tháo sủng ái Tào Thực hơn Tào Phi, liệu có phải vì Tào Phi thực sự kém tài hay võ biền như “Tam Quốc Diễn Nghĩa” vẫn kể? Hay bởi vì ông chưa bao giờ tỏ ra tán thưởng những chiến tích của Tào Tháo mà luôn tỏ một lòng mỏi mệt trước chiến chinh. Cảm xúc phản chiến này bao trọn bầu không khí trong thơ Tào Phi, không chỉ ở một đôi bài, thật kỳ lạ!
Lên núi hái rau
Chiều tàn hiu hắt
Sơn khê gió nổi
Sương đẫm áo rồi
Trĩ hoang kêu loạn
Vượn hú tìm nhau
Nhớ trông quê cũ
Sầu chất thành cao!
Núi cao có vách
Cây lớn có cành
Ta buồn không chốn
Người nào biết đâu
Đời người sống tạm
Lo lắng mà chi?
Ta nay chẳng cười
Năm tháng qua mau
Nước cuồn cuộn chảy
Thuyền bập bềnh trôi
Mặc nước vần xoay
Như người khách lạ
Quất roi ruổi ngựa
Áo nhẹ choàng thân
Năm đi năm đến
Lòng biếng sầu lo.
Hà Thủy Nguyên dịch
*Bản Hán Việt:
Thướng sơn thái vi,
Bạc mộ khổ ky.
Khê cốc đa phong,
Sương sương triêm y.
Dã trĩ quần cẩu,
Viên hầu tương truy.
Hoàn vọng cố hương,
Uất hà luy luy!
Cao sơn hữu nhai,
Lâm mộc hữu chi.
Ưu lai vô phương,
Nhân mạc chi tri.
Nhân sinh như ký,
Đa ưu hà vi?
Kim ngã bất lạc,
Tuế nguyệt như trì.
Thang thang xuyên lưu,
Trung hữu hành chu.
Tuỳ ba chuyển bạc,
Hữu tự khách du.
Sách ngã lương mã,
Bị ngã khinh cừu.
Tải trì tải khu,
Liêu dĩ vong ưu.
*:Nhạc phủ thi tập” ghi tác giả bài này là Tào Tháo, “Tống thư” phần “Nhạc chí” ghi là của Tào Phi. Riêng mình nghĩ có khả năng là của Tào Phi hơn, vì Tào Tháo thơ văn không có cái không khí phản chiến như vậy.
Các bạn có thử so sánh với văn phong trong một bài Thiện tai hành khác của Tào Tháo: https://www.thivien.net/Tào-Tháo/Thiện-tai-hành-kỳ-2/poem-b1fXZ6zcojddT24qShYwtw
