Tháng: Tháng 12 2020

Trong Tarot, quân The Moon đại diện cho những hiểm nguy khi ta bước vào những gì còn đang bị bóng tối che khuất. Bóng tối ấy có thể là một cuộc phiêu lưu, cũng có thể là chính bản thân mình. Mặt trăng soi không đủ tỏ để nhìn rõ những hiểm họa xung quanh.

Trong đêm tối, mặt trăng như thể một hi vọng đầy ảo giác. Ánh sáng của nó không thực của nó. Chỉ là sự phản chiếu của mặt trời. Một phản chiếu tuyệt mỹ từ một mặt trời đã không còn năng lực kiểm soát chính mình.

Tôi đã viết rất nhiều dưới ánh trăng khi tôi mười chín, hai mươi. Trăng hắt vào song cửa sổ phòng ngủ của tôi, đánh thức rạo rực từng mạch máu, từng sợi thần kinh. Đánh thức những hình ảnh bệnh hoạn và biến thái được ẩn giấu sau vẻ ngoài có vẻ nghiêm cẩn của tôi lúc bấy giờ. Ánh trăng tinh ranh và ma quái, nó không bao giờ để tôi yên vị với chiếc mặt nạ thường nhật của mình.

Năng lực này của mặt trăng là do chính mặt trăng, hay do sự phản chiếu kỳ ảo của mặt trời?

Có một đêm trăng sáng khác, năm 2014, tôi đã uống rượu và say dưới ánh trăng. Lần duy nhất tôi thực sự say, bởi vì đó là lần tôi không còn thấy bản thân mình nữa. Ký ức đêm ấy chỉ loáng thoáng: cuồng loạn, bạo lực và mê đắm trong tình dục. Tôi biết tôi không say rượu, vì đêm đó tôi chỉ uống rất ít, và trong những chuỗi ngày rượu triền miên của mình, tôi chưa biết say là gì. Nhưng sau đêm ấy, tôi không còn thấy trăng đẹp nữa, và cũng thôi say sưa rượu.

Cơn điên một khi bị đẩy lên cực điểm thì sẽ tắt lịm. Từ ấy lòng tôi phẳng lặng dần. Chẳng còn bị mặt trăng kích động.

Những dòng viết về trăng của tôi sau này đều chỉ là những vầng trăng ký ức. Là vầng trăng của tôi từ thuở thiếu nữ. Không phải vầng trăng mà giờ tôi chứng kiến. Với trăng, thực sự giờ đây tôi đã nguội lạnh.

Khi đi vào bóng tối với những nguy hiểm rình rập, không cần ánh trăng dẫn lối. Ánh trăng có thể chỉ đường cho ta bằng ảo giác, không phải hiện thực. Có thể đi vào bóng tối bằng một cách đơn giản hơn: chấp nhận bóng tối và thây mặc những nguy hiểm đang chờ đợi.

Hà Thủy Nguyên

Sau một trận ốm dài, tôi thấm thía sâu sắc cảm giác rằng có những chuyện nằm ngoài khả năng tác động của mình cho dù năng lực của bản thân có thừa để thực hiện. Đó là bực bội, là bất lực, là chán nản, là tuyệt vọng. Như thể đóa hoa đến kỳ đẹp nhất để khoe sắc lại gặp phải một cơn bão táp mưa sa. Khi bừng mắt tỉnh dậy, thế cục đã chả thể cứu vãn được. Tôi mất đi những cơ hội để chiến thắng.

Đây không phải lần đầu. Lúc nào cũng vậy, cứ mỗi khi những cơ hội tốt đẹp đang đến, và tôi đã chuẩn bị năng lực của mình đầy đủ cho cơ hội ấy, thì tức thì một cơn ốm sẽ quật tôi đổ xuống. Rồi cơ hội đi qua, và khi tỉnh dậy, tôi không những không được nếm mùi vị của thành công, mà ngay cả thất bại cũng chẳng có. Chỉ có một tình trạng duy nhất: Mình đang bị tụt lại ở phía sau. Xa xa kia là những kẻ ung dung bước đi bất kể bản thân có đủ năng lực hay không.

Tôi đã từng rất hận những cơn ốm của mình. Chúng khiến tôi và thế giới cách xa nhau vạn dặm. Nhưng rồi một ngày, tôi nhận ra rằng tôi cần chúng biết bao. Bởi vì đó là khoảng cách an toàn để tôi không bị văng theo quỹ đạo của thế giới – những thứ quy luật tự được gán cho nhân loại.

Lùi ra xa…tôi đã tự mình quy ẩn… Bước vào thế giới riêng của mình. Nơi ấy chỉ có một ngọn đèn là ý thức của chính mình.

Lùi ra xa, thế giới chỉ là cái bóng khổng lồ mờ nhạt không rõ khuôn hình trôi đi vào vô định.

Tôi cảm thấy sự yếu đuối của tôi trỗi dậy. Sự yếu đuối ấy là những tổn thương mà bình thường khi khỏe mạnh tôi tạm bợ che lấp bằng sự hào hứng sống và niềm đam mê cuồng nhiệt. Những cơn ốm khơi lại chúng để tôi chứng kiến và điều trị chúng, dần dần…

Những đứa trẻ cần đau ốm ở mức độ nhất định để chúng trở nên thông minh hơn. Còn tôi, cũng cần đau ốm để trưởng thành hơn, với điều kiện là không chết quá sớm vì một căn bệnh ngớ ngẩn nào đó.

Ngẫm lại thì, cái sự không may của các cơn ốm lại là một điều may mắn với tôi. Có lẽ, nếu thiếu chúng, giờ đây tôi đang giương giương tự đắc như những kẻ hãnh tiến, quá mải mê đuổi theo những cơ hội mà cuộc đời thả thính trước mũi. Có lẽ, tôi sẽ quên mất những cuộc đối thoại với chính mình, quên mất mình và vội vã trói bản thân trong một mớ mỹ từ cái tôi chật hẹp.

Lùi ra xa… Đêm đã khuya… Thế giới càng xa…

Hà Thủy Nguyên

Tôi không còn nhớ lần cuối cùng tôi ngắm mặt trời là lần nào.

Những tia sáng mặt trời đang thay đổi, và có lẽ tôi cũng thế, nên chúng tôi đã chẳng thể hợp nhau.

Tôi còn nhớ những ngày nhỏ, tôi yêu ngày mưa, và tôi cũng yêu ngày nắng. Tôi có thể chạy đầu trần giữa trưa, không ốm và da vẫn trắng. Mặt trời và tôi thân nhau là thế. Mặt trời cùng tôi nhảy múa trên những cánh đồng cỏ hoang gần khu tập thể, cùng tôi bắt cào cào xanh, chuồn chuồn đỏ. Mặt trời cùng tôi đi sưu tầm hoa trong khu vườn rực rỡ nơi bố tôi làm việc và thả vào tôi rất nhiều thơ. Chiều về, tôi nằm trên bể nước của khu nhà, ngắm hoàng hôn chảy dài trên mình, mặc lũ trẻ ở khu phố đang chơi xông phi. Những ngày ấy, xa lắm rồi…

Từ bao giờ mặt trời với tôi đã là hai thế lực thù địch nhau. Biến đổi khí hậu ư? Có thể! Nhưng tôi nghĩ đó chỉ là hệ quả của sự biến đổi bên trong mặt trời.

Hãy nhìn mặt trời chúng ta đang có xem! Đó là một mặt trời cô đơn, chẳng thể làm ai vui!

Người ta nói mặt trời ban cho chúng ta ánh sáng vô điều kiện và không muốn nhận gì từ ta cả. Nói xàm! Mặt trời chỉ đang sống đúng với bản chất mạnh mẽ của mình, chúng ta chỉ là một giấc mơ miên viễn của mặt trời. Nếu ta muốn hồi đáp, thì ta đã cố thoát khỏi giấc mơ ấy, và ta sẽ bị thiêu rụi như Ikaros.

Mặt trời là kẻ cô đơn đang mơ tưởng và trói buộc chúng ta trong chính giấc mơ của hắn.

Nhưng đây có phải người bạn mặt trời cùng tôi vui đùa hồi thơ bé không? Tôi không biết nữa! Thân xác mặt trời có một, nhưng linh hồn mặt trời lại có rất nhiều. Như một kẻ rối loạn đa nhân cách.

Những giấc mơ khác nhau đã chiếm hữu mặt trời. Những giấc mơ ấy được tạo thành từ những giấc mơ hoang loạn của chính nhân loại. Những giấc mơ ấy chính là từng phần của nhân cách mặt trời. Những linh hồn mặt trời khác nhau.

Tôi sẽ chọn lấy cho mình một giấc mơ để tiếp tục là bạn với mặt trời và một lúc nào đó lại nhận ra mặt trời không còn là người bạn ấy nữa? Hay tôi nên đơn giản là đóng cửa để không bị những tia nắng xuyên vào xương thịt mình như vô vàn lưỡi kiếm?

Mặt trời đang quằn quại, đang đấu tranh với chính mình để tìm ra nhân cách ngự trị. Một cơn ác mộng khác của mặt trời.

Cơn ác mộng đã làm tan hoang nhân loại.

Và cõi lòng tôi từ lâu cũng đã tan hoang.

Hà Thủy Nguyên

Thay đổi thế giới, hay nói trắng ra là thanh tẩy thế giới, là đam mê quỷ ám của những con người lý tưởng. Đó thực sự là một cái bẫy. Người ta bước vào bẫy với sự hồ hởi, với niềm tin rằng mình sẽ mang lại tương lai tươi đẹp hơn cho thế giới.

Công kích thế giới cũ là một chiến lược! Họ quên mất rằng, trong tương lai, họ cũng sẽ là những điều tệ hại như con người ở thế giới cũ. Hoặc tệ hơn, trong khi họ hô hào viển vông về một thế giới tươi đẹp, thì họ vẫn hành xử như những kẻ phá hoại quen thuộc vốn đại diện cho thế giới cũ. Ai đó vẫn có thể độc tài khi họ liên mồm nói về tự do, vẫn lạm quyền ỷ thế dù nói về dân chủ, vẫn gặm thiên nhiên để sống dù kêu gọi bảo vệ thiên nhiên, vẫn đối xử tàn tệ với người khác và hô hào chó là bạn, vẫn lải nhải về hòa bình bằng cách kích động chiến tranh, vẫn bàn về thanh khiết dù không thể sống thiếu tiền… Ôi chao đủ kiểu!

Tôi đã từng ôm mộng thay đổi thế giới tôi đang sống. Nhưng tôi thấy sự bất lực nơi mình. Những điều tôi đang làm đây có thực sẽ mang lại tương lai mới cho thế giới? Những vĩ nhân, họ thay đổi thế giới thật chăng? Hay chỉ là những sai lầm lặp lại theo các cách khác nhau.

Nhiều người thúc giục tôi, hãy dấn thân, hãy là một nhân vật lớn trong một thời đại. Nhưng tôi không thể! Tôi không thể huênh hoang tuyên bố về những điều không thật! Tôi không thể truyền đạt cho một ý tưởng khi bản thân mình không trở thành toàn bộ ý tưởng ấy. Và tôi chọn cho mình một góc nhỏ, để suy tư, để khám phá, để thay đổi bản thân một cách chậm rãi, nhưng không thể lường trước về con người tôi sẽ trở thành… Không! Thực ra tôi còn không biết thứ tôi sẽ trở thành là gì…

Thay đổi nơi tôi chẳng đến như một cuộc khải huyền chết chóc. Nó đến nhè nhẹ như không khí, chợt đến, chợt đi. Thực ra, hãy nghĩ theo chiều hướng khác! Khải huyền tới trong mọi khoảnh khắc tôi sống. Mỗi khoảnh khắc, có những phần trong tôi chết đi và sinh ra.

Tôi nghĩ một nhóm, một tổ chức hay một cộng đồng, một xã hội, đều giống với cá nhân, luôn phải ở cơ chế thay đổi liên tục, thì nó sẽ ổn định. Nếu nó cưỡng lại thay đổi, nó sẽ phải đối mặt với cuộc khải huyền chết chóc. Loạn, đó là phản lực tất yếu cho một cơ chế cứng nhắc và đóng kín. Loạn chỉ thực sự kết thúc khi các nhân tố trong một tổng thể chấp nhận linh hoạt.

Sau tất cả, điều đáng để thay đổi thế giới nhất, đó là thế giới cần nhận ra thay đổi là bản chất của sự sống, không phải một hành vi cần thực hiện hay một lý tưởng. Chấp nhận thay đổi, đó là luật của tự nhiên.

Hà Thủy Nguyên

Đi ngược chiều gió là một trải nghiệm cực khoái. Khoái cảm của cơn gió táp vào khuôn mặt, vào ngực, thổi tung những gì lả lướt như tóc và tà váy!

Khoái cảm của một kẻ cưỡng lại tự nhiên. Những kẻ xuôi chiều không có được sự hưng phấn ấy.

Tôi luôn thích thú khi cái lạnh luồn vào da thịt và cũng sợ hãi run rẩy khi cơn gió thấm vào bên trong. Đây là một thú vui hoàn toàn phản khoa học, một thú vui mang tính hủy hoại cơ thể. Có khoái cảm nào không giết dần giết mòn con người ta đâu.

Có những mùa đông cô đơn, tôi leo lên xe máy, tay cầm chiếc máy ảnh đi săn từng khoảnh khắc những con người co cụm bên bếp lửa. Những ngày tháng ấy mới đây nhưng cũng thật xa. Gió rét khiến con người gần nhau hơn, còn ấm áp khiến con người trở nên hời hợt lướt qua nhau.

Mây trời xám xịt, nhưng không gian trước mắt lại rất rõ ràng. Rõ ràng bởi các giác quan đều đóng lại, chỉ trừ đôi mắt. Như thể nhìn thấy được các vệt gió lồng lộn đuổi nhau trên từng nẻo phố. Trong những ngày nắng đẹp, lạ thay ta chẳng thấy gì ngoài cơn phởn phơ của bản thân mình. Còn trong cơn gió, ta thấy mọi thứ vì bản thân mình bất chợt nhỏ bé tới cực tiểu.

Hà Nội không có tuyết, nhưng đẹp và lạnh bằng ý vị riêng. Trời rất lạnh mới có băng tuyết nhưng băng tuyết khiến cho ta vợi bớt cái lạnh thị giác. Những vệt gió mùa tràn về ở vùng đất này chẳng lạnh tới mức chết cóng tức thì, nhưng nó khiến tôi lạnh lẽo tâm can. Cơn lạnh lẽo cần thiết để lắng dịu lại mọi sân si đời thường.

Ở đất nước xa xôi, có những đồng loại chết trong tuyệt vọng. Họ chọn cho mình một số phận nổi chìm để ước ao một chút ấm áp an ủi mai sau. Họ không chịu nổi những cơn lạnh lẽo và cuộc đời đưa đẩy họ tới một cái chết lạnh lẽo, một cõi hoang vu không lối thoát của tinh thần. Nước mắt nhỏ xuống cõi ấy cũng hóa sương mù. Ngọn lửa nào có thể sưởi ấm được linh hồn họ đây? Chẳng gì ngoài bản thân họ, cụ thể hơn, họ phải từ bỏ ước ao sự ấm áp để có thể mở lòng đón nhận những ấm áp đích thực.

Trong nhiều năm tôi nuôi dưỡng lạnh lẽo nơi mình, dù luôn ở trong những vòng tay ấm áp. Tôi lạnh lẽo để luôn tỉnh táo chứng kiến các hiện tượng diễn ra trong cuộc đời, để không chìm sâu vào giấc mơ miên viễn của phận số.

Tôi không hóa thân làm ngọn gió, nhưng những ngọn gió vì tôi mà thổi đó chăng?

Hà Thủy Nguyên

Đêm, khi tất cả những người thân thiết đã ngủ say, chỉ còn tôi, đó là cô đơn.

Không trăng, không mưa, không cảm hứng, không áp lực công việc, không buồn ngủ, không niềm vui, chẳng nỗi buồn, chẳng giận dữ, chẳng ám ảnh.

Chỉ đơn giản là thao thức và trống trải. Đó là cô đơn. Một nỗi cô đơn không đau đớn, không mệt mỏi, không chán nản.

Không có tiếng động gì ngoài tiếng quạt và tiếng thở của tôi. Cơn gió quá nhẹ để nghe thấy chuyển động của nó.

Ai bảo cô đơn là một căn bệnh!

Nó là một khoảng hẫng của thực tại, khi ta đột ngột bị ngắt khỏi những hành động quen thuộc bị trói buộc bởi các sợi dây liên hệ.

Bỗng nhiên, ta như con rối bị cắt dây, chằng ai điều khiển. Đó là cô đơn.

Những kẻ tự nhận mình là cô đơn và khao khát được lấp đầy, họ không cô đơn, họ chỉ đang thiếu vắng. Thiếu vắng chính là một biểu hiện cho một tinh thần dựa dẫm vào đối tượng bên ngoài.

Khi cô đơn thực sự đến, ta đơn thuần là không cảm thấy gì cả. Chấp nhận nó, và dù có trải nghiệm nó, thì vẫn không có gì cả. Thiếu vắng hủy hoại ta, nhưng cô đơn tái sinh ta.

Cách đây 9 năm, tôi đã từng như hôm nay. Một đêm thu không gì cả, hoàn toàn trống trải và vắng lặng, hoàn toàn cô đơn, tôi đã cứ thế giương tròn mắt nhìn vào màn đêm sau khung cửa sổ. Chẳng suy nghĩ nào ghé thăm.

Tôi cảm thấy tôi hơn bất cứ bao giờ hết. Một tôi khác đã khai sinh vào đêm đó cùng với ba bài thơ liên tiếp.

Một đêm khác sau đó 3 năm, tôi lại cô đơn. Tôi nhận ra tôi hư vô tới nhường nào, và một truyện ngắn đã nảy ra trong đầu tôi.

Đêm nay, tôi lại cô đơn. Nhưng không có gì để viết ngoài những ký ức của mình về chính sự cô đơn. Có lẽ cô đơn của tôi tăng dần cấp độ trạng thái cùng với những lời từ biệt của các ám ảnh.

Cái tôi mới mẻ nào sẽ khai sinh trong đêm nay? Chả quan trọng, rồi thì theo thời gian nó sẽ biến mất. Nhiều cái tôi có hề gì! Nếu chưa thể hoàn toàn vô ngã thì cứ thoải mái với những cái tôi, thay vì biến vô ngã thành một dạng khác của cái tôi.

Khi ta quên mất cảm giác cô đơn là như thế nào, tức là ta hoàn toàn đã quen làm công cụ, làm con rối diễn trò thực tại.

Nhưng nếu ta cố diễn vai kẻ cô đơn, thì đó là một con rối lố bịch và kệch cỡm. Lạ rằng, người đời thích xem kịch, nên họ thích những kẻ vờ vịt cô đơn! Họ thích xem kịch để họ quên đi rằng họ cũng là con rối trong vỉa diễn.

Đêm nay có thể diễn ra sự lan man trong tâm tưởng tôi theo cách này, nhưng tôi sẽ phá hủy sự cô đơn mất.

Dừng ở đây thôi.

Cô đơn là điều đầu tiên tôi có thể nhớ trong cuộc đời của mình. Vậy thôi!

Hà Thủy Nguyên

Là nơi lửa mặt trời và nước giao hoà… Là nơi tinh tú sa trước mặt… Là đất hung bạo được che giấu bởi bình yên… Là nơi mọi thế lực siêu nhiên tùy nghi phô diễn.

Biển không trôi, biển đứng yên và bành trướng, chỉ đời sống trôi về phía nó, trôi về chìm lấp. Biển không nhấn chìm, mọi sinh mạng chỉ đơn giản là cứ đua nhau trở thành một phần của đáy đại dương.

Địa ngục có thể sâu trong lòng đất, nhưng biển là thế giới của người chết, nền văn minh của người chết. Những con sóng chỉ là sự che đậy thực tại chết chóc này.

Kết nối với biển là kết nối với trùng trùng hàng vạn năm chết chóc, kết nối với những tham vọng và mê luyến chẳng yên. Sóng vỗ – tiếng cõi chết vọng về.

Khám phá biển, khám phá hư vô. Bước vào không có đường ra, đi sâu mãi cũng chỉ là vô cực. Chơi vơi.

Tâm trí như biển, mọi suy tư rồi cũng lộn về chết chóc. Nơi ấy, ta chọn: Hoặc ngước mắt ngóng vọng mặt trời và các vì tinh tú, hoặc vui vầy với hình bóng phản chiếu của chúng. Đằng nào cũng hư ảo như nhau. Sự giao hoà chỉ là ảo tưởng. Tâm trí không trôi, nó chỉ bành trướng và là nơi ẩn chứa những gì đã chết hoặc chưa sinh ra. Tâm trí chính là cõi chết, như biển, và do đó nó phô diễn bằng những cơn sóng và núi đá ngổn ngang.

Thế là đủ cho biển. Cứ để yên, không cố thay đổi, vì đơn giản nó vốn đã là như thế. Sống thì hữu hạn, chết lại vô biên. Đất chật hẹp, biển mênh mông, nhưng không thể sống.

Phận người, từ nguyên bản đã chơi vơi…

Hà Thủy Nguyên

*Tranh minh họa của Aivazovsky

Thông cảm với kẻ nào đó bạc nhược, kém cỏi và thiếu nhân tính là sự lãng phí lớn. Lý lẽ về sự thông cảm thường được viện dẫn để thoả hiệp với sự tồi tệ, chứ không phải để khiến mọi sự trở nên tốt đẹp.

Những gì tôi nhớ về sự tha thứ của mình dành cho những người thô lỗ, nhỏ mọn, tham lam, ích kỷ… đó là họ sẽ tiếp tục thô lỗ, nhỏ mọn, tham lam, ích kỷ… Họ không tốt đẹp hơn, họ trở nên tệ đi và kéo cả tôi trở nên đồng hạng với họ. Dần dần tất cả trở thành một đống bầy nhầy những thứ được gọi là cộng đồng. Tại sao ta phải tự vấy bẩn mình đến thế?

Đừng nhầm Hoà với Lẫn Lộn. Hoà là khi những gì tốt đẹp nhất được đặt cạnh nhau trong sự hợp lý. Lẫn Lộn là mớ rác rưởi mà ở trong đó thì cả vàng ngọc cũng trở thành rác rưởi. Thông cảm chỉ dành cho những điều tốt đẹp, không nên dành cho rác rưởi. Rác rưởi là dành để dọn dẹp. Nếu không dọn dẹp được thì nên tránh xa.

Cuộc đời thì ngắn ngủi, danh lợi lại hư vô, chi bằng ta để mình hoà hợp với cao vời vô cùng vô hạn, sao phải chịu kiếp lẫn lộn trong nhớp nhúa để nhận lấy vài bạc cắc, để cuối cùng cũng chỉ là cọng rác đợi ngày tái chế rồi vẫn trở lại làm rác.

Một cái chau mày để nhắc rằng mình sẽ không Lẫn Lộn. Một cơn cáu giận để biết mình vẫn là mình. Một sự vứt bỏ để mình không thành rác.

Hà Thủy Nguyên