Là nơi lửa mặt trời và nước giao hoà… Là nơi tinh tú sa trước mặt… Là đất hung bạo được che giấu bởi bình yên… Là nơi mọi thế lực siêu nhiên tùy nghi phô diễn.
Biển không trôi, biển đứng yên và bành trướng, chỉ đời sống trôi về phía nó, trôi về chìm lấp. Biển không nhấn chìm, mọi sinh mạng chỉ đơn giản là cứ đua nhau trở thành một phần của đáy đại dương.
Địa ngục có thể sâu trong lòng đất, nhưng biển là thế giới của người chết, nền văn minh của người chết. Những con sóng chỉ là sự che đậy thực tại chết chóc này.
Kết nối với biển là kết nối với trùng trùng hàng vạn năm chết chóc, kết nối với những tham vọng và mê luyến chẳng yên. Sóng vỗ – tiếng cõi chết vọng về.
Khám phá biển, khám phá hư vô. Bước vào không có đường ra, đi sâu mãi cũng chỉ là vô cực. Chơi vơi.
Tâm trí như biển, mọi suy tư rồi cũng lộn về chết chóc. Nơi ấy, ta chọn: Hoặc ngước mắt ngóng vọng mặt trời và các vì tinh tú, hoặc vui vầy với hình bóng phản chiếu của chúng. Đằng nào cũng hư ảo như nhau. Sự giao hoà chỉ là ảo tưởng. Tâm trí không trôi, nó chỉ bành trướng và là nơi ẩn chứa những gì đã chết hoặc chưa sinh ra. Tâm trí chính là cõi chết, như biển, và do đó nó phô diễn bằng những cơn sóng và núi đá ngổn ngang.
Thế là đủ cho biển. Cứ để yên, không cố thay đổi, vì đơn giản nó vốn đã là như thế. Sống thì hữu hạn, chết lại vô biên. Đất chật hẹp, biển mênh mông, nhưng không thể sống.
Phận người, từ nguyên bản đã chơi vơi…
Hà Thủy Nguyên
*Tranh minh họa của Aivazovsky