Home 2017 Tháng Sáu

Ru kiểu mới

À ơi

Ơi à

 

1

Đạo – Lạo Xạo

Đời – Ngôi Blời

 

Bến giác xa xăm

Hố rác trước mặt

Giác vô ảnh

Rác đa sắc

Lạc giữa hư vô ai gọi ai về

 

2

Thơ – Nói Mơ

Đương Đại – Điên Dại

 

Cái đẹp suy tàn

Thói đời hẹp lượng

Nhấp ngụm ảo, trời quang mây tạnh

Tỉnh hơi men, trăng lặn sao mờ

Màu hư thực, ai người thấu rõ

 

3

Chính – Minh Tinh

Tà – Tha Ma

 

Tanh bẩn phô trương

Phấn vương nhớp nhúa

Soi gương mặt đen, mặt trắng

Điểm trang sao cho lộ được chân tâm

 

4

Não Bộ – Khai Trí

Luân Xa – Khai Mở

Hư Vô – Khai Sáng

Tất Thảy – Khai Mù

 

Ai ơi ở cõi u minh

Véo von câu hát cổ

Ru nhân loại ngủ yên

Ru trái đất tan tành

Ru vạn thế tái hồi

Ru ta mờ cơn giận

 

5

Ta lang thang đôi bờ

Nhặt nhạnh đôi vần thơ

Phủi bụi thời gian

Tẩy màu ô uế

Vọng tha nhân kẻ đoái người hoài

 

Hà Thủy Nguyên

Home 2017 Tháng Sáu

Thị trường sách Việt Nam (4): Giá sách hiện nay có đắt không?

Đọc chùm bài “Thị trường sách Việt Nam” tại đây: https://hathuynguyen.com/tag/thi-truong-sach-viet-nam/

Nhiều người cho rằng giá sách trên thị trường hiện nay vẫn còn quá đắt và đó là nguyên nhân dẫn đến tình trạng độc giả khó khăn trong việc tiếp cận tri thức. Đắt – rẻ tưởng như là một vấn đề mang tính định lượng, thế nhưng, nó lại là vấn đề tâm lý. Người chê đắt, người khen rẻ ít khi dựa trên những tính toán bằng con số mà dựa trên tình trạng của bản thân. Ở bài viết này, tôi sẽ làm rõ vấn đề “đắt – rẻ” của giá sách, để các bạn đọc có cái nhìn đúng đắn hơn và tìm cho mình những lựa chọn phù hợp.

Vào một ngày đẹp trời, bạn đi ra mua sách với 300 ngàn trong ví, cầm cuốn sách có giá trên 100 ngàn, bạn hẳn sẽ cho rằng cuốn sách ấy đắt. Do đó, bạn sẽ phải đắn đo và chọn các phương án rẻ hơn hoặc tìm các lựa chọn giảm giá. Thế nhưng, nếu bạn có 3 triệu trong ví, việc bỏ ra 100 ngàn để mua sách không phải là việc quá khó khăn với những ai thực sự yêu sách, thực sự muốn nâng cao nhận thức của mình. Thế nên, tình trạng túi tiền của bạn là một trong các yếu tố quyết định đến phán quyết rằng sách đắt hay rẻ đối với bạn.

Đương nhiên, một cuốn sách không ăn được cũng không nuôi sống được người đọc (trừ phi anh ta bán nó cho hàng sách cũ), thế nên sách trở nên không thiết thực đối với những ai thực dụng và coi đồng tiền hơn những điều khác. Khi đem sách lên bàn cân rằng “có hữu dụng” hay không thì đa số các cuốn sách đều có thể bị coi là “đắt”. Bởi vì, sách đôi khi không mang tính giải trí như chơi tàu lượn siêu tốc cũng không làm no bụng chúng ta như một suất cơm văn phòng. Do đó, nếu sách vượt quá 100 ngàn, thì nó có thể trở thành một khoản không đáng để chi. Thế nhưng, với những người coi trọng sách hơn miếng ăn hay những trò giải trí khác, thì với cái giá ấy vẫn có thể chấp nhận được, thậm chí khi tính ra vẫn còn là rẻ.

Người đọc Việt Nam hiện nay vẫn còn đọc sách theo kiểu đếm chữ ăn tiền, tức là sách mà dày hoặc chữ kín đặc thì đáng để bỏ tiền ra mua, còn những sách mỏng hơn mà bằng giá thì họ sẽ không mua. Có lần tôi đã chứng kiến một bạn đến mua sách ở chỗ tôi. Bạn ấy đến và hỏi mua cuốn “Giọt rừng” của Mikhail Prisvin. Đó là một cuốn sách rất hay mà tôi nhiều lần giới thiệu trên facebook. Bạn ấy lật từng trang, từng trang và nhận xét rằng: “Sao quyển này ít chữ thế”, rồi đặt lại quyển sách trên giá. Sau đó, bạn ấy quyết định mua cuốn “Nước Mỹ nhìn từ bên trong” của Donald Trump.

Đó là những lối suy nghĩ thường gặp dẫn đến việc người đọc đánh giá một cuốn sách là “đắt” hay “rẻ”. Thế nhưng, trên thực tế, nếu thử định lượng, ta sẽ thấy rằng trong một số trường hợp sách rất đắt so với giá trị của nó nhưng ở trường hợp khác thì sách lại rất rẻ.

Tôi đã từng thử tự in một tập sách dày 150 trang, giấy đẹp và chất lượng mực tốt, in 300 bản và bán ra thị trường với giá 85.000/quyển. Các khoản tôi phải chi bao gồm:

  • Xin giấy phép: 1.500.000
  • Thiết kế bìa + dàn trang: 500.000
  • Tiền in và đóng 300 bản sách: 5.000.000
  • Nhuận bút: 2.500.000
  • Truyền thông: 2.000.000
  • 20 cuốn nộp lưu chiểu: 340.000

Như vậy, tổng số tiền phải chi là: 11.840.000. Trong trường hợp 300 bản sách đều được bán hết thì số tiền tôi thu về là 25.500.000 đồng. Như vậy, tôi chỉ lãi hơn gấp đôi một chút. Tuy nhiên, thực tế kinh doanh không tốt đẹp như vậy vì thường người đọc chỉ mua rải rác, rả rích cả năm trời, có khi là 2 năm.

Tôi đã thử làm ở quy mô nhỏ như vậy. Còn các nhà sách thì sao? Họ còn phải trả tiền thuế, trả lương cho nhân viên, tiền thuê văn phòng, tiền biên tập, chi phí phát hành, tiền bản quyền (đối với sách dịch) …v…v… Và như thế để các bạn nhìn thấy rằng số tiền bạn mua một cuốn sách với giá 100 ngàn cho đến 300 ngàn với những cuốn có độ dày từ 300 đến 500 trang không phải là một cái giá quá đắt.

Ngoài ra, nếu bạn thử so sánh giá một cuốn sách với rất nhiều những khoản chi khác của chúng ta, các bạn sẽ thấy rằng chúng vẫn còn quá rẻ. Uống một cốc Ding Tea trong vòng 30 phút bạn có thể mất đến 50 ngàn, bằng một nửa một cuốn sách mà ai đó chê đắt. Đi xem phim mất 2 tiếng ở CGV cũng có thể lên tới 210.000/vé (phim hot) hoặc rẻ hơn cũng phải 90 ngàn đối với phim thường, ngang ngửa một cuốn sách thuộc loại dày. Vào công viên chơi các trò chơi chưa đến 1 phút/trò, bạn có thể mất từ 20 -40 ngàn/trò… Tóm lại, bạn có thể có rất nhiều các khoản chi bất hợp lý và vứt tiền vào hư vô nhưng lại tiếc tiền khi mua một cuốn sách.

Đương nhiên, với những bạn sinh viên nghèo mong muốn học hỏi, họ không có nhiều cơ hội cho các khoản chi bất hợp lý và cũng không có nhiều cơ hội để mua những cuốn sách mà họ cho là đắt tiền. Thế nhưng, có rất nhiều lựa chọn cho họ. Họ có thể đi làm thêm ở những quán café sách để được đọc sách. Tôi đã thấy những bạn sinh viên như vậy ở Trung tâm Văn hóa Đông Tây, ở Ngọc Tước Book Café – Vũng Tàu. Hoặc nếu không có cơ hội, các bạn có thể đăng ký thẻ thư viện của trường, hoặc thậm chí là Thư viện Quốc gia hay Thư viện thành phố. Và đừng vội chê rằng những cuốn sách trong đó lỗi thời. Bạn đã thử lục lọi đủ chưa? Hồi bé khi chưa kiếm ra tiền, tôi vẫn đọc sách ở thư viện và đặt chỉ tiêu cho mình rằng đọc hết những cuốn tiểu thuyết và những sách lịch sử trong đó. Nếu bạn chịu khó loay hoay ở các thư viện này trong vòng 1 năm, bạn đã có thể giắt lưng một vốn kiến thức thuộc loại khá rồi. Những cuốn sách mới ra, bạn hoàn toàn có thể để dành tiền và mua. Thị trường sách Việt Nam, dù gì cũng không có nhiều quyển đáng để mang về giá sách đâu.

Sách có loại đọc một lần rồi bỏ, loại sách này mà bán với cái giá 100 – 300 ngàn với một cuốn 300 -500 trang là đắt. Sách loại này thường là những cuốn có nội dung quá tệ (viết sai ngữ pháp, lập luận kém, các thông tin cung cấp không chính xác), hoặc những cuốn người đọc dễ dàng nắm bắt được nội dung (có thể là sách kỹ năng hoặc sách giải trí như ngôn tình, kinh dị, truyện cười…v…v…). Thế nhưng, có những cuốn người đọc phải đọc đi đọc lại mới có thể hiểu hết ý nghĩa sâu sắc trong đó, hoặc phải tra cứu thông tin nhiều lần mà những thông tin ấy lại hữu dụng cho công việc hay sự nghiệp riêng, thì những cuốn 300 – 500 trang có mức giá từ 100 đến 300 ngàn vẫn có thể coi là rẻ. Những cuốn này, thậm chí cần phải có mức giá cao hơn nữa để tác giả và dịch giả nhận được những phần nhuận bút xứng đáng hơn, chứ không thể để họ đồng hạng với các cây bút thị trường. Bởi vì, để có được một cuốn sách hữu ích với nội dung thâm sâu như vậy, người viết hoặc người dịch cần phải làm việc nỗ lực trong một thời gian rất dài có thể là 1-2 năm, cũng có thể là 5-7 năm, cũng có thể là trả giá bằng cả cuộc đời. Và đương nhiên, những người hiểu giá trị của họ sẽ chẳng bao giờ tiếc tiền để mua một cuốn sách như vậy.

Hà Thủy Nguyên

Home 2017 Tháng Sáu

Trăng xanh khép lại chợ chiều

Đốt một trời hoa bướm

Còn lại gì? Hư Không

Thắp một vầng trăng xanh

Thế gian cười điên loạn

 

Này kẻ xàm ngôn nơi đất chợ

Này kẻ đeo mặt nạ cứu nhân

Lảm nhảm điều chi? Léo nhéo những gi?

Này đạo, này tình

Tan trong trường lực

Ngôi lời tan tác

Ngộ lời thành rác

Rác tung dáo dác chợ chiều

 

Xanh xanh nguyệt quang

Mang mang hoa bướm

Chập chờn hư

Chập chờn không

Ai kẻ đoái hoài…

 

Rác và rác và rác

Cuốn trôi lại cuốn trôi

Ngộ lời giác ngộ

Rác ngộ lời rác ngộ

Vãn chợ rồi

Duy ngã độc thanh

Thanh thanh vầng nguyệt lạnh

Trống điểm vào canh…

 

Phất phơ hoa rụng

Bướm rải sắc xanh

Điệu cười man im bặt  giữa vô cùng

Lời tan rã

Thơ nồng men…

Home 2017 Tháng Sáu

Ma thuật của ngôn từ

“Hôm nay, tôi nhốt mình cả ngày trong căn phòng kín.” Đó là một câu trần thuật không thể xác định được thời gian. Hôm nay là hôm nào? Cả ngày là bắt đầu từ bao giờ và kết thức từ bao giờ? Thậm chí, đến không gian cũng không thể xác định. Căn phòng kín đến mức độ nào? Một căn hộ 5m2 cũng có thể gọi là kín, một tòa biệt thự cũng là một cấu trúc đóng kín, một đô thị cũng có tính khép kín… Và ngay cả thế giới mênh mông ngoài kia cũng là những bức tường vô hình giam hãm chúng ta.

Đừng phân tích câu, cũng đừng đỏi hỏi văn cảnh. Tôi chỉ đơn giản đang ở trong một căn phòng kín, vậy thôi, bạn có thể hiểu với nghĩa nào cũng được và thoải mái hình dung những tưởng tượng cho mình về không – thời gian của câu viết. Ngôn từ chỉ là những mật mã mà bạn có thể bừa phứa gán cho chúng những tưởng tượng và hình dung của mình bất chấp người ta cố gắng định nghĩa chúng một cách hệ thống và tử tế nhất có thể. Thế rồi, chính những ngôn từ bị nhào nặn theo bộ não hỗn loạn của chúng ta đến lượt nó lại quay trở lại ám chúng ta như những bóng ma lởn vởn. Những ngôn từ bị chúng ta nhào nặn ý nghĩa khi cố nuốt chúng, thẩm thấu chúng ấy, bỗng một ngày chiếm đoạt tâm trí của chúng ta. Chúng nén các ham muốn, nỗi sợ hãi, sự bần tiện, lòng ghen tức, sự độc ác… trong ta thành những khái niệm được đánh bóng mỹ miều như “tình yêu”, “lý tưởng”, “sự thấu cảm”, “khai sáng”, “từ thiện” …v…v… Và đến khi gặp cơ hội, ví dụ như một cơn lên đồng tập thể của đám đông hay một kẻ nào đó cần ta ban phát lời khuyên, những khái niệm ấy sẽ tự động bật lên trong não và khiến ta áp đặt tất cả những hình dung, tưởng tượng của mình lên thế giới.

Giả sử, khái niệm “thấu cảm” được một đám đông sử dụng. Thế nhưng, người A hiểu về “thấu cảm” khác người B và có thể rất khác tất cả những người khác. Mỗi người hiểu từ “thấu cảm” theo một nghĩa khác nhau vậy thì bên nào sẽ là kẻ được lợi? Chẳng phải là khái niệm “thấu cảm” ở dạng từ ngữ vô nghĩa là thứ được lợi ư? Càng tranh cãi, càng ca ngợi, khái niệm ấy càng giống một câu thần chú được lặp đi lặp lại (Mọi thần chú cứ phải vô nghĩa mới có độ lan truyền lớn). Thế còn sự “thấu cảm” đích thực, cái ý nghĩa nội tại của khái niệm ấy, một thứ cảm giác mơ hồ trong trái tim chúng ta khi trái tim bỗng nhiên thấu hiểu mọi nỗi đau và niềm hạnh phúc của người khác, bỗng trở nên mờ nhạt. Chúng ta thay thế ý nghĩa nội tại ấy bằng một thói xấu của chúng ta rồi gọt đẽo thói xấu ấy cho vừa khuôn khổ với khái niệm. Tương tự như vậy với những mỹ từ như “tình yêu”, “lý tưởng”, “khai sáng”, “từ thiện”… Ngay cả với những khái niệm tiêu cực như “cái ác”, “sự độc tài”, “sự vị kỷ”, “giết người hàng loạt”, “khủng bố”… chúng đều là những ngôn từ chứa đựng lời nguyền rủa, một tương lai tồi tệ mà điều xấu xa trong chúng ta dàn dựng nên để tiêu diệt những điều hay những kẻ mà ta không ưa hay ghét bỏ.

Càng sử dụng những ngôn từ mà chúng ta chưa có trải nghiệm, ta càng có xu hướng mạo hóa chúng. Càng mạo hóa chúng, ta càng đồng nhất ta với cái lốt nhân cách giả dối mà chúng ta đã xây dựng nên để chúng ta có thể sinh tồn trong xã hội. Câu hỏi lớn cần đặt ra ở đây: Tại sao con người và con người phải tương tác với nhau bằng những chiếc mặt nạ? Và tại sao những người càng đeo nhiều mặt nạ họ lại càng thành công trong cuộc sống? Đây là một đặc điểm khó hiểu của loài người và đôi khi vì lẽ ấy tôi không dám chắc những kẻ xung quanh mình còn là con người nữa.

Trong những chuỗi ngày giam mình trong căn phòng kín hơn 20m2 của tôi, tôi đã nghĩ về thực tại ở ngoài kia. Tôi nhốt mình bởi không còn thiên nhiên tuyệt đẹp và trong lành để tận hưởng. Tôi nhốt mình vì không muốn cười nói giả vờ với những kẻ đi ngang qua đời tôi mà tôi không bao giờ muốn ghi dấu của chúng trong tâm trí. Tôi nhốt mình bởi không thể chứng kiến với vở diễn tẻ nhạt của những khái niệm đang phơi bày ngoài kia. Tôi chứng kiến các khái niệm như một chuỗi vòng xoáy cuốn trôi chúng ta vào hư vô. Một ai đó thích nói về khái niệm đến mức biến bản thân mình thành khái niệm và khái niệm cứ lây lan trong tâm trí từng người, từng người… Thế rồi, thế giới bị nén lại thành những khái niệm.

Ngày qua ngày, các khái niệm nhào nặn thế giới bởi vòng xoáy của chúng. Bạn có thể thoát khỏi chúng ư? Trong khi bạn không thể thoát khỏi ngôn từ? Bạn vẫn cứ phải sử dụng ngôn từ theo cách này hay cách khác? Những cuốn từ điển được soạn ra  và những quy tắc ngôn ngữ được hình thành để duỗi thẳng vòng xoáy. Thế nhưng đám đông vẫn bất chấp từ điển. Đám đông hóng hớt những ngôn từ lạ tai hoặc thời thượng và bẻ quặt nghĩa của những từ được quy định theo ý mình. Theo thời gian, sự lố bịch ấy sẽ có trong từ điển. Đến lúc nào đó, chúng sẽ trở thành cách hiểu và cách sử dụng chính thống. Những chuẩn mực mà ta cho rằng nó là đúng đắn trong việc dùng từ, có thể đã từng rất lố bịch. Nếu ai đó hiểu lịch sử của một từ, sự ra đời và biến đổi của nó, người ấy chắc chỉ có thể cười khẩy. Người ta cười khẩy khi nhận ra rằng mình đã bị rơi vào vòng xoáy nhưng vòng xoáy vẫn không thể hủy hoại được tâm trí của họ.

Nhưng thế giới không phải chỉ có những ngôn từ dù ngôn từ đôi khi tuyệt đẹp trong cấu trúc hoàn hảo của thi ca và văn chương. Thế giới thực có trước ngôn từ. Ngôn từ chỉ là một cách mô phỏng thế giới ấy. Nếu chúng ta chỉ tư duy theo ngôn từ, có nghĩa chúng ta chỉ nhận thức thế giới qua một chuỗi mô phỏng. Nếu ta không trải nghiệm thế giới trước khi tư duy về nó qua sự mô phỏng, ta sẽ đem chuỗi mô phỏng ấy ra trở thành tiêu chuẩn để gọt đẽo thế giới theo cách ta thấy. Triết học, tôn giáo, giáo dục, tuyên truyền chính trị, truyền thông quảng cáo… đã phá hoại thế giới theo cách ấy. Nếu người ta ít nói hơn, ít bàn luận hơn, liệu thế giới có tốt đẹp hơn không? Tôi không chắc lắm. Đó là một khả năng chưa thể xảy ra, tức là ta chưa trải nghiệm nó, thế nên chưa nên gọi tên nó. Nếu tôi gọi tên nó, ma thuật hắc ám của ngôn từ sẽ được thực hiện.

Sẽ thế nào nếu cơ thể vật lý của con người không cần nữa? Con người chỉ như những tập hợp dữ liệu rời rạc và liên lạc với nhau qua các mã lệnh có tên “ngôn từ”? Đó thực sự là một “khải huyền”. Kinh Thánh nói “Khởi thủy là ngôn từ”, nhưng chúng ta biết rằng thế giới thật này sẽ vẫn vận hành dù có ngôn ngữ hay không. Trong khi ấy, ngôn từ lại có thể hủy hoại thế giới khi loài người sử dụng ngôn từ mà không hiểu nó và một khả năng về tương lai đang đến gần ”Ngôn từ là khải huyền”.

Hà Thủy Nguyên

Home 2017 Tháng Sáu

Còn lại

Đánh dấu một chút vàng trong nắng

Đánh dấu một chút buồn trong mưa

Đánh dấu một nốt trầm trong bản thanh âm rộn rã…

 

Đôi cánh đã xa bay rồi

Chỉ tôi còn ở lại

Mỗi bước theo vết dấu lông chim

Ôi gió đã cuốn trôi tự kiếp nào?

 

Nắng tắt

Mưa ngừng

Mọi thanh âm im bặt

Một tiếng “suỵt” khẽ khàng

Hồi ức vô thanh nhỏ giọt

Thiên đường xé toạc thành những đám mây

 

Những phim đàn xô lệch

Xô nắng nấp trong mây

Xô mưa tan trong gió

Xô tôi chao đảo ngã khỏi tòa cao ốc

 

Đôi cánh đã bỏ đi rất xa

Có nghe chẳng?

Rất xa… xa… xa rồi…

Chỉ tôi còn ở lại…

Gom nắng, gom mưa

Thả rơi trên những phím đàn…

(2011)

*

Tập thơ Mùa Dã Cổ của Hà Thủy Nguyên
hiện có trên Hang Cáo.

Mời bạn tìm sách tại ĐÂY.

Home 2017 Tháng Sáu

KHẢI HUYỀN CA

Gom mây kết hư ảo

Lướt phím đàn tơ trăng

Rung rung bạch ngọc choáng

Cuộn hồn mơ đại phong

 

Lang thang vạn hồn cổ

Tan tác mệnh vô thường

Máu tuôn dòng thác lũ

Vẩn đô thành mây vương

 

Kìa bãi hoang cát thốc mờ

Tòa cấu trúc trơ trơ xương lạnh

Khói tử thi ngùn ngụt đô thành…

 

Tung cánh thiên thần, vong quốc tận

Gẩy đàn tiên hạc, cố nhân tiêu

Đáy cát lăn tròn miền thực tại

Vỡ rồi, vỡ rồi

Huyễn cảnh tàn…

 

Này kẻ lãnh chúa gánh địa cầu

Này ả lăng loàn thả lưới yêu

Này lũ mọt dân mùa hoang mọi

Này gã hận đời nhại thanh cao

Quằn xác thối

Huyết thủy dâng

Cát cuộn vệt hùng ca ầm ầm gió thốc

Chôn vùi nhơ bẩn xuống hư vô

 

Xoáy, xoáy, xoáy

Nuốt trọn đàn xác thối

Hủy chúng sinh về cát bụi đại hoang

Thiên thần khóc

Hạc tiên cười nhoẻn miệng

Hòa điệu chung cổ khúc Khải Huyền Ca

 

Hà Thủy Nguyên

Home 2017 Tháng Sáu

Dòng sông máu

Con sông cuộn đỏ máu ra biển Đông. Trong dòng chảy dữ dội để thanh tẩy máu của đất khỏi cơ thể, con sông không còn đủ thời gian cũng như tĩnh lặng để soi chiếu vẻ đẹp của mây trời, của hai bên thành phố, hay của những cây cầu bắc ngang trơ trơ sắt thép đã trở thành lich sử. Những xoáy nước được tạo ra như những cái bẫy lớn, sẵn sàng hút vào đó biết bao số phận. Các số phận ấy sẽ bị nghiền nát thành máu, thành một phần của màu đỏ đau đớn mà con sông phải hứng chịu.

Tôi thường đứng trên cây cầu bằng thép đã hoen gỉ, nhìn về phía hai bên bờ thành phố, cố để nghĩ ra điều gì đó, nhưng không thể. Dưới chân cầu này là những xoáy nước hung dữ còn tôi không mong muốn máu của mình trở thành một phần của trùng trùng số phận. Nhưng nếu chẳng may, đoàn tàu đi qua cầu xình xịch, tạo nên một tần số dao động kỳ diệu nào đó phù hợp với nhịp điệu của thần Chết, cây cầu sẽ gẫy, tôi sẽ rơi xuống xoáy nước. Sợ hãi hình ảnh ấy, tôi không còn có thể nghĩ gì thêm được nữa.

Nhìn về phía tả ngạn, một dãy nhà lụp sụp chen với khóm cây lùm xùm không cao không thấp, vừa bị phủ bởi lớp bụi thành phố, vừa nhớp nháp khí bùn của dòng sông. Sống trong dãy nhà ấy là những con người hàng ngày sẽ tô thêm sắc đỏ cho sông, nhưng chẳng ai nhớ đến họ cả. Họ là dân tứ chiếng từ đâu trôi dạt đến, hoặc buôn gian bán lậu, hoặc phân phối ma túy, hoặc trốn án. Nếu may mắn, họ sẽ được vào thành phố với một cuộc đời khác, khi chết đi họ được ở cùng tổ tiên. Nếu không may mắn, họ sẽ mất tích trong các xoáy nước, không ai nhớ đến, không ai biết tên. Họ là những con người không căn cước, không biết từ đâu đến cũng không rõ sẽ về đâu. Bởi thế, đời sống với họ là một sự tiếp diễn như một chuỗi các sự kiện mà không cần biết đến ngày, đến tháng.

Thành phố này ẩn chứa nhiều cái chết. Nếu muốn nghiên cứu về cái chết, tôi chỉ cần đi loanh quanh trong thành phố. Một góc phố, một cái hồ, một ngôi nhà đổ nát, một căn chung cư… chỗ nào cũng có thể ẩn chứa những linh hồn oan khuất. Đó là lý do nó được đặt cạnh một dòng sông có màu của máu được pha loãng. Tôi không phải là một người điều tra án mạng, không phải nhà báo, tôi là kẻ bị kích thích bởi những tiếng thì thầm của oan hồn. Tôi dạo bước vào khu tả ngạn con sông cũng bởi trong một ngày lang thang tránh cái nắng như thiêu như đốt của mùa hè đi ngang qua đây tôi nghe thấy những tiếng thì thầm: “Hãy đi đi… đi đi… đừng vào đây… đừng vào đây…”

Tôi sẽ vào! Đó là quyết định của con người được cho là cá tính của tôi. Hoặc cũng có thể đó là quyết định của một con quỷ nào đó ẩn nấp trong tôi, muốn dẫn dắt tôi vào những nơi ma quái. Nếu ai đó bị thu hút bởi ma quỷ, dù là để tuân thủ hay chống lại, có phải bởi vì trong họ cũng ẩn chứa một con quỷ khác? Mặt trời chiếu xuống ức tỉ tia nắng như muốn xuyên kim vào da thịt, dù gì cũng không phải là một phương án tốt nếu cứ lang thang ngoài đường.

Những tiếng thì thầm vẫn rên rỉ bên tai tôi:

  • Đừng vào… đi đi… đi đi… đừng vào…

Gió xào xạc thổi qua, rít từng hồi nóng hổi vào tán cây rồi luồn qua tóc tôi. Tôi cảm nhận thấy mái tóc đen của tôi đang dần khô đi như những chiếc lá đang nâu dần từng mép. Chân tôi thả trên con đường xi măng lồi lõm, khô rang, trắng xóa. Đi được vài bước, tôi thấy một cái miếu nhỏ hương vẫn thắp nghi ngút. Chính giữa miếu là bức ảnh của một anh chàng người Việt lai Tây, có gương mặt gầy nhỏ. Anh chàng trong bức di ảnh chỉ khoảng hơn hai mươi tuổi, nét Việt nhiều hơn Tây, đầu tóc bờm xờm và trông không có vẻ gì là giàu có. Có lẽ, anh ta mới chết, nhưng vì “chết giờ thiêng”, đại loại thế, nên được dân tứ chiếng ở đây thờ chăng? Dân thành phố tôi vẫn có thói quen dựng miếu thờ những ai “chết giờ thiêng” và nuôi dưỡng linh hồn ấy bằng nỗi sợ của mình.

Gió ngừng thổi. Tôi bước qua miếu để đi tiếp. Sẽ rất tốt nếu bây giờ có thể tìm được một quán nước có máy lạnh. Xa xỉ quá rồi! Một quán nước mía cũng được. Tôi sẽ bỏ qua ý nghĩ rằng người ta sẽ lấy nước của dòng sông để làm đá và điều ấy chẳng khác nào uống nước mía với những cục tiết đông lạnh. Có thể uống một cốc nước mía ấy sẽ giúp tôi quên đi tiếng thì thầm bên tai và trấn áp con quỷ đang trỗi dậy trong tôi.

Và kia, một quán ăn ven đường có thể xem là lịch sự. Quán ăn không ngồi lê la ở vỉa hè mà nằm trong một căn nhà hai tầng. Khách lưa thưa vài người, cắm mặt ngồi ăn. Quán không có điều hòa nhưng quạt máy chạy hết năng suất. Trời nóng quá, không ai muốn nói với ai câu nào. Tôi chọn một góc ngồi nhìn ra con sông. Tầm nhìn rộng lớn của con sông bị cản bởi tàu lá chuối rách tả tơi ở bụi chuối gần đó. Thấy tôi bước vào quán, những người khách ngẩng mặt lên nhìn rồi lại cắm mặt vào ăn, không tiếng động.

Tôi gọi một bát cháo và một cốc trà đá, nhâm nhi nhìn ra bên ngoài. Tiếng thì thầm có lẽ không còn đeo đuổi tôi nữa. Có thể đó chỉ là ảo giác được nhào nặn lên từ tiếng gió và cảm giác mệt mỏi vì nắng nóng. Tôi chợt phát hiện ra, từ góc tôi ngồi có thể nhìn thấy cái miếu thờ anh chàng người Việt lai Tây. Những tàn hương đang cháy lụi dần, lụi dần. Liệu hết hương có ai thắp, hay họ sẽ để trơ trọi không ai quan tâm?

Hương chỉ còn một chấm lửa đỏ là sẽ tàn. Tôi nhún vai, ăn một thìa cháo, uống một miếng nước. Cái miếu không đáng để tôi quan tâm đến mức thế. Ở đây chẳng có gì đáng để chú ý. Tôi sẽ rời khỏi đây sớm. Một khu dân cứ như thế này, ma quỷ không đáng sợ bằng tội phạm.

Dòng sông vẫn cuộn đỏ, sóng đánh vào bờ tì tọp. Một con chó hoang nằm dưới bụi chuối bỗng nhổm dậy. Nó hếch cái mũi đánh hơi, rồi chúi mũi xuống đất hít hít. Nó đi gần ra bờ sông, rúc cái mõm xuống nước, chân trước với với cái gì đó. Một lúc sau, nó tha thứ ấy lên bờ, thè lưỡi liếm liếm. Nó nhai ngấu nghiến, trong họng gừ gừ tỏ vẻ ngon lành. Chắc mẩm nó bắt được một con chuột nước và đang được tận hưởng một bữa ăn thuần tự nhiên tuyệt hảo, dù hơi ghê rợn. Tôi lập tức thấy mất ngon và muốn chuyển chỗ, nhưng những chỗ khác ngồi gần khách hoặc gần bếp quá, tôi đều không ưa.

Một nhân viên của quán đi ra miếu, thắp hương. Thì ra quán thường xuyên hương khói, chăm lo cho miếu. Sau đó, người nhân viên xách xô nước bẩn đi ra gần bụi chuối để đổ.

  • Á…. Á… Con chó… – Người nhân viên hét lên – … cánh tay… chết người…

Người nhân viên vứt xô nước lênh láng đổ, chạy tọt vào nhà. Tất cả mọi người trong quán đều chạy nhao ra. Không có xác chết nào cả. Chỉ có một cánh tay người trắng ởn, mạch máu thâm sì, đeo chiếc nhẫn vàng rởm đã bị xé toạc. Kiến bu đầy, không sao cả, con chó ăn luôn cả kiến. Thấy đám đông người vây lại, con chó đè hai chân trước lên cánh tay, sủa gâu gâu hung dữ. Màu răng của nó cũng cùng màu với miếng xương cẳng tay đang trơ lên khi bị ăn hết thịt.

Bát hương bên miếu đột nhiên bùng cháy rực rỡ. Chủ quán, một người đàn bà trung niên, tóc búi chạy vội lại, quỳ xuống vái lấy vái để. Đám nhân viên cũng ngơ ngác chạy theo quỳ xuống.

  • Cậu, cậu sống khôn chết thiêng, bảo vệ chúng con khỏi thằng tâm thần… Xin cậu… – Bà chủ quán vái lấy vái để rồi đổi giọng quát đám nhân viên – Mau, mang cúng cho cậu bát cháo, không tối nay đi làm về thì liệu hồn.

Một bát cháo được đặt trên ban thờ. Chỗ hương hóa đã cháy hết. Một que hương mới được cắm vào. Mọi người lại quay lại bàn ăn, tiếp tục cắm mặt vào không nói gì. Con chó lại tiếp tục nhai rau ráu cái tay người. Bà chủ quán và đám nhân viên phủi bụi đứng dậy rồi lại quay lại những công việc đang dang dở của mình.

Tôi mon men đến gần bà chủ, hỏi:

  • Chị ơi, miếu thờ ai đấy chị?

Bà chủ nhìn tôi từ trên xuống dưới như nhìn sinh vật là rồi cười hềnh hệch:

  • Miếu thờ cậu. Cậu phù hộ cho dân vùng này không bị thằng tâm thần giết. Nhà nào quên thắp hương cho cậu là nhà đó sẽ có người bị thằng tâm thần giết. Cẳng tay kia chắc của đứa nào quên thắp hương cho cậu ấy mà.

Tôi định hỏi là “Sao không báo công an”, nhưng chợt nhớ ra đây là khu tội phạm. Dân ở đây không ưa công an. Thỉnh thoảng, công an cũng vào đây thị sát, nhưng vào để thu tiền rồi đi ngay, không muốn lưu lại lâu. Tôi hỏi tiếp:

  • Thằng tâm thần là thằng nào ạ?

Bà chủ nhún vai:

  • Tôi mà biết nó là thằng nào thì tôi cũng banh xác. Cậu hồi trước cũng là nạn nhân của thằng tâm thần, nhưng cậu thoát được, chạy về đến chỗ cái miếu ban nãy thì chết. Sau khi cậu chết, cứ đến tối là cậu hiện về chỉ đường cho mọi người đi để tránh mặt thằng tâm thần. Ai không cúng cho cậu, cậu không chỉ đường, kiểu gì cũng rơi vào tay nó. Nó sẽ băm nát người rồi vứt xuống sông.

Vừa nói, bà ta vừa hất hàm về phía cái cẳng tay con chó đang ăn. Làm sao bà ta dám chắc rằng cái cẳng tay ấy là của nạn nhân xấu số nào đó do tên tâm thần băm nát? Nó có thể là cẳng tay của bất cứ ai. Kẻ tâm thần có thể là không ai cả.

Tôi đi về và mặc kệ khu dân cư ghê rợn ấy. Nhưng hình ảnh con chó nhai rau ráu cánh tay người đã được ngâm tẩm trong dòng sông máu… sự tưởng tượng về việc bát cháo tôi ăn được nấu bởi thứ nước ấy… những tiếng thì thào trong gió… tất cả đều ám ảnh tôi. Một bát hương bốc cháy và bức di ảnh của cậu thanh niên cứ bám riết lấy sợi dây thần kinh của tôi. Tôi cảm nhận thấy hơi nóng của từng que hương bị đốt len lỏi trong mạch máu của tôi.

Nằm trên giường, dạ dày của tôi cuộn lên luồng khí với cái mùi cháo. Mỗi lần mùi cháo cuộn lên là một tập hợp những hình ảnh ấy lại tái diễn cùng với tiếng thì thào. Tôi cố nhắm mắt ngủ cho quên đi cái nóng hầm hập phả ra từ những khối bê tông bị nung suốt một ngày.

Nhập nhoạng gương mặt của cậu thanh niên Việt lai tây. Cậu ta khoác trên vai cái ba lô đã sờn rách. Trong túi chỉ còn vài chục nghìn lẻ. Số tiền của cậu đã bị lột sạch trong những chuyến du lịch bụi ngu xuẩn. Không còn tiền để ở trong phố, không còn hạn thị thực, cậu lang thang tìm một chỗ không nhà cầm quyền nào có thể lùng bắt được cậu. Ăn bờ ngủ bụi cùng những con nghiện lang thang phê thuốc cũng giúp cậu qua ngày. Ở với chúng, cậu lại còn tiết kiệm được tiền mua kim tiêm. Một tình trạng hoàn hảo cho tình thế hiện nay của cậu.

Hôm ấy, trời lâm thâm mưa, cậu lê bước trong cơn đói. Cậu không đói thuốc, cậu chỉ đói cảm giác phê. Mạch máu của cậu đói cảm giác thư thái. Công an vừa bắt một ổ ma túy, cậu không tìm được chỗ lấy hàng mới. Cậu phải sục sạo khắp các con hẻm. Đâu là nơi có những kẻ mắt xớn xác nhìn ngược nhìn xuôi? Đâu là nơi một kẻ nào đó phi xe máy ngang qua cánh cửa, thò tay vào đưa tiền rồi lướt đi? Đâu là nơi có những kẻ đi đi lại lại tưởng chừng như vô mục đích? Cơn đói không cho phép cậu dừng chân, dù đã rất mệt mỏi.

Cậu ngửi thấy đâu đó mùi cần sa. Mùi cần thơm thơm trong vòm mũi cậu… Trong cơn đói này, có cần cũng đủ sướng. Cậu như con chó hoang, hít hít lần theo mùi cần. Mùi cần dẫn đến một căn nhà cấp bốn dột nát. Nhìn qua khe cửa sổ, cậu thấy một bóng người cạo trọc đầu rít hơi cần từ một ống thủy tinh. Hắn lắc lắc người theo tiếng nhạc Tây Tạng với các âm “Om” vang lên tựa hồ vọng từ chốn âm ti. Hắn vùng đứng dậy, nhảy múa như kẻ điên. Bước chân của hắn không hỗn loạn mà được sắp đặt thành một vòng tròng quanh nhà. Nhảy được đúng hai mươi mốt vòng, hắn quỳ rạp xuống rồi lại đứng lên, cứ thế đếm được chín lần.

  • Hỡi thần sông… – Hắn hét lên – Ta sẽ cho ngươi máu, ngươi hãy cho ta sức mạnh để ta nhập vào toàn thể…

Thế rồi, hắn ngồi xuống, tụng “Om” hòa vào tiếng “Om” ma quái từ cái đầu đĩa. Tiếng “Om” phát ra từ cổ họng hắn rung rung giống tiếng gừ gừ phát ra từ cổ họng của một con chó gặm xương. Càng “Om” nhiều, hắn càng phát ra thứ âm thanh như con chó hóc xương… Rồi lịm dần, lịm dần… Có lẽ hắn đã nhập vào một cảnh giới nào đó.

Nhưng cậu thì không biết thế. Cậu thấy hắn gục, và cửa nhà hắn không khóa. Cậu khe khẽ đẩy cửa vào. Thật là đã đời. Có đủ cần cho cậu tạm thời đỡ cơn đói, giống như người đi đường khát nước cần lắm một ly mía đá. Cơn phê không đủ nhưng xoa dịu cho cậu, giúp cậu quên đi những ngày chật vật tìm thuốc, quên đi những mảnh ký ức rời rạc về quê hương nào đó mà cậu đã từng có. Với cậu lúc này, nơi nào mang đến cho cậu những cơn phê, nơi ấy chính là quê hương đích thực, là nơi cậu thuộc về.

Trong cơn phê, cậu đã không kịp nhận ra rằng, cái đầu của cậu đã lăn lông lốc trên sàn nhà. Máu chảy lênh láng, nhưng âm “Om” hoàn hảo đã cấu trúc lại nhịp chảy của máu. Máu chảy một vòng rồi cuộn lại thành một bãi tóe ra những tia gọn gàng, đều đặn. Cơ thể đói thuốc của cậu dù bị chặt đứt đầu nhưng vẫn lảo đảo bước ra khỏi nhà. Ngay trước hiên nhà, cái thân khuỵu hẳn xuống, phát ra tiếng “bịch”. Kẻ giết người lầm bầm một đoạn kinh Phật bằng thứ tiếng Tây Tạng khó hiểu.

Hắn định bước ra lôi cái xác vào, nhưng con chó từ đâu xồ tới. Nó nhe răng trắng nhởn, nghiến răng kèn kẹt. Dưới ánh trăng, hai mắt nó vàng ệch lằn lên vệt máu. Hắn lùi lại, chui tọt vào phòng, đóng cửa lại. Có tiếng cạch của khóa. Con chó lôi xềnh xệch cái xác ra bờ sông. Nó chưa từng được chiến lợi phẩm lớn như thế. Nó đã nẫng tay trên của kẻ tâm thần muốn hiến tế cậu cho dòng sông đỏ máu. Nhờ thế, oan hồn của cậu vẫn lẩn khuất trong khu dân cư. Cũng nhờ thế, người dân nơi đây mới tìm ra xác cậu và bức ảnh của cậu. Nhờ thế mà cậu được thờ cúng.

Con chó ăn ngấu nghiến máu thịt của cậu. Bởi thế một phần của cậu đã ở trong nó. Cậu hiển linh thông qua nó. Con chó ở đâu, kẻ tâm thần sẽ tránh mặt. Hắn cảm thấy mối tử thù của cậu và hắn không muốn gây thù chuốc oán với một linh hồn chết oan. Một kẻ hướng tới toàn thể như hắn, cần phải tránh xa những năng lượng thù hận. Hắn đã hóa giải năng lượng thù hận bằng việc hiến tế cho dòng sông. Nhưng hắn không hiến tế được cậu, bởi thế hắn sợ cậu.

Nhiều đêm, cậu muốn xông thẳng vào nhà hắn trong thân xác con chó. Cậu muốn xé xác hắn giống như cách hắn vẫn làm. Thế nhưng, khi trong thân thể của con chó hoang với cơn đói thức ăn cồn cào, cậu mới nhận ra rằng một phần xác chết hắn hiến tế cho thần sông sẽ trôi dạt lên bờ, và cậu có thể có bữa ăn ngon. Lũ người sống ngu xuẩn hàng ngày cúng thức ăn trong miếu của cậu mà cậu không được hưởng một miếng. Thấy con chó hoang lại gần, chúng xua đuổi. Chúng còn ảo tưởng rằng cậu sẽ chỉ đường dẫn lối cho lũ ngu xuẩn ấy thoát khỏi kẻ tâm thần. Chúng quá ngu để hiểu rằng, còn kẻ tâm thần giết người, cậu còn được sống. Lũ người ấy, khi cậu sống, chúng khinh miệt thằng nghiện như cậu. Khi cậu chết, chúng lại thờ cúng nhờ bảo vệ. Nên cậu không cần chúng. Cậu muốn chúng rơi vào tay kẻ tâm thần. Cậu chỉ cần một khúc xương thừa thần sông vĩ đại vứt lại sau khi tận hưởng hết đồ hiến tế, cậu đã thấy mình phúc phận lắm rồi.

Một cơn giông nổi lên, miết bên ngoài cửa sổ nhà tôi. Tôi vùng tỉnh dậy. Tôi đã lạc vào giấc mơ không rõ từ khi nào. Tôi không dám chắc rằng mình ở trong cơn ác mộng từ lần đầu đặt chân vào khu dân cư hay từ lúc chứng kiến cái chết của cậu thanh niên nghiện ngập kia. Không còn tiếng thì thào. Lần này đích thị là tiếng gió. Cơn giông cuốn theo mảnh báo vụn từ đâu bay lại. Mảnh báo bị gió ép vào cửa sổ nhà tôi. Tôi đọc được dòng tựa đề: “Triển khai giải tỏa khu dân cư ven sông…”. Rồi gió lại cuốn mảnh báo đi mất cùng với rác rến trong thành phố…

Hà Thủy Nguyên